Poniżej przedstawiamy najważniejsze zmiany w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, które obowiązują od 18.09.2021 oraz będą obowiązywać od 1.01.2022.
Zmiany od 18 września 2021
Od 18 września osoby współpracujące z przedsiębiorcą, który korzysta z tzw. „ulgi na start” mogą przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i korzystać ze świadczeń w razie choroby i macierzyństwa.
Od wpłat składek ZUS dokonanych po 18 września 2021 nie trzeba naliczać i opłacać odsetek za zwłokę, jeżeli ich wysokość nie będzie przekraczać 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2021: 28,00 zł, w 2022: 30,10 zł). Dotychczas płatnik składek nie był obowiązany do zapłaty odsetek, jeśli ich wysokość nie przekraczała 6,60 zł.
Od 18 września ZUS ma obowiązek zawiadomić płatnika składek o kwocie nienależnie opłaconych składek, jeżeli ich wysokość przekroczy dziesięciokrotność kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym (od 13 października 2021 kwota ta została podwyższona do 160,00 zł). Zwrot nastąpi na rachunek bankowy płatnika.
Zmiany od 1 stycznia 2022
Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, którym objęci są przedsiębiorcy oraz osoby z nimi współpracujące nie ustanie, mimo nieterminowej zapłaty składek, a co za tym idzie nie będzie już konieczności składania wniosków do ZUS o wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie. Ubezpieczenie będzie obowiązywało od dnia zgłoszenia do dnia wyrejestrowania.
Przedsiębiorcy, którzy będą niezdolni do pracy w okresie, za który będą posiadać zaległości z tytułu składek w kwocie wyższej niż 1% minimalnego wynagrodzenia, nabędą prawo do zasiłku dopiero po spłacie zadłużenia. Jeśli zadłużenie nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia, prawo do zasiłku przedawni się.
Zmianom ulegnie również termin wypłaty zasiłków osobom podlegającym dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, które spłaciły całość zadłużenia w ZUS – zasiłki te mają być wypłacane na bieżąco po stwierdzeniu uprawnień, nie później niż w terminie 60 dni od dnia spłaty całości zadłużenia.
Od 2022 roku zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu będzie wynosił 80% podstawy wymiaru (dotychczas było to 70%).
Zasiłek chorobowy po ustaniu ubezpieczenia (np. po rozwiązaniu umowy o pracę) będzie przysługiwał maksymalnie przez 91 dni (obecnie są to 182 dni). Skrócony okres nie będzie dotyczył osób, których niezdolność do pracy powstała z powodu gruźlicy, czy też choroby występującej w czasie ciąży.
Zmieniony zostanie ostateczny termin wypłaty zasiłków – zasiłek zostanie wypłacony najpóźniej 30. dnia, licząc od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do zasiłku (dotychczas ostateczny termin wypłaty liczono od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do otrzymania zasiłku).
Nie trzeba będzie ustalać na nowo podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli między okresami pobierania zasiłków nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż miesiąc kalendarzowy. Obecnie podstawę wymiaru oblicza się na nowo, jeżeli przerwa w pobieraniu zasiłków wynosi co najmniej 3 miesiące kalendarzowe.
Nowe regulacje będą dotyczyć także pracownic, będących w ciąży, których umowy o pracę wygasły z powodu śmierci pracodawcy i którym nie zostało zapewnione inne zatrudnienie. Od 1.01.2022 będzie im przysługiwało świadczenie do dnia porodu w wysokości zasiłku macierzyńskiego.
Od 2022 roku ZUS będzie mógł potrącać należności z tytułu składek z wypłacanych świadczeń.
Wprowadzone zostanie ograniczenie możliwości składania korekt deklaracji rozliczeniowych przez płatnika do 5 lat, licząc od dnia wymagalności składek. Po upływie 5 – letniego okresu składania korekt, powstała ewentualna nadpłata na koncie ubezpieczonego nie będzie podlegała zwrotowi. Deklaracje rozliczeniowe za okres do grudnia 2021 roku płatnik składek będzie mógł korygować do 1 stycznia 2024.